Biologia

Transpiracja

Mimo obecności kutykuli i innych przystosowań, roślina traci przez parowanie z liści i łodygi ok. 99% wody pobieranej z gleby. Utrata wody przez parowanie z nadziemnych części rośliny nazywa się transpiracją. Kutykula bardzo skutecznie ogranicza utratę wody na drodze transpiracji. Ocenia się, że tylko 1-3% wody traconej przez roślinę paruje przez kutykulę. Większość wody jest wyparowywana przez szparki. Ponadto luźny układ komórek w mezofilu gąbczastym tworzy wewnątrz liścia dużą powierzchnię, z której woda może parować. Na natężenie transpiracji wpływają liczne czynniki środowiskowe. Więcej wody paruje z powierzchni rośliny w wyższej temperaturze. Intensywność transpiracji zwiększa światło, częściowo z tego powodu, że uruchamia otwieranie się szparek, a częściowo dlatego, że powoduje wzrost temperatury liścia. Wiatr i suche powietrze zwiększają transpirację, zaś wilgotne powietrze obniża ją, gdyż jest już nasycone lub bliskie nasycenia parą wodną. Mimo że transpiracją może wydawać się rozrzutnością, zwłaszcza na obszarach suchych, to ma ona znaczenie przystosowawcze. Transpiracją umożliwia ruch wody w roślinie; bez niej woda pobrana z gleby nie mogłaby dotrzeć do liści. Utrata znacznych ilości wody podczas transpiracji może przynosić pewne korzyści. Podobnie jak pocenie się u ludzi, transpiracją powoduje obniżenie temperatury liści i łodyg. Gdy woda przechodzi ze stanu ciekłego w gazowy, absorbuje dużą ilość ciepła; cząsteczki wody opuszczające roślinę jako para wodna unoszą to ciepło ze sobą. W ten sposób roślina chroni się przed przegrzaniem, zwłaszcza podczas bezpośredniego działania światła słonecznego.