Minerały

Wykorzystanie szafirów

Drobne kryształy szafirów, tzw. wiskersy, zatopione w stali, zwiększają jej wytrzymałość dziesięciokrotnie, do 10 GPa. Na drucie o średnicy 1 mm wykonanym z takiej stali można zawiesić samochód osobowy. Wiskersy to po angielsku „kocie wąsy”. Bo też rzeczywiście są to mikromono-kryształy o średnicy 1 do 2 mikrometrów, ale o długości kilku cm. Niestety możemy je wytwarzać tylko w laboratoriach. Natomiast zamiast wiskersów szafiru stosuje się do umacniania stali podobne monokryształy innych materiałów, np. niobu. Palma pierwszeństwa znowu jednak należy do kamieni szlachetnych. Wśród wielu odmian korundów naturalnych na szczególne wyróżnienie zasługują dwie-szafir i rubin gwiaździsty. Są to naturalne kryształy korundu, w których, po oszlifowaniu w kształt kaboszonu, widać uwięzione wewnątrz gwiazdy-jakby świetlne punkty wysyłające sześć ruchomych lśnień światła. Zjawisko to nazwano asteryzmem (gr. aster = gwiazda). Choć długo szukano jego wyjaśnienia, przyczyna okazała się prozaiczna. Wewnątrz tych kamieni znaleziono wrostki tlenku tytanu-drobne kryształki innego kamienia szlachetnego – rutylu, puste kanaliki lub pęcherze powietrza usytuowane w osi kryształu, co razem z symetrią korundu daje taki nieoczekiwany efekt. Najpiękniejsze sześcioramienne, a czasami dwunastoramienne gwiazdy występują w kamieniach, w których rutyl wykrystalizował w postaci igieł. Efekt świetlny to efekt odbicia światła od powierzchni ograniczającej puste kanaliki lub od powierzchni styku korundu z wrostkiem. Prócz korundu asteryzm występuje również w granatach, cyrkonach, akwamarynie, a nawet w różowym kwarcu.