Biologia

Układ pokrywowy

Układ pokrywowy kręgowców składa się ze skóry i wszystkich jej wytworów. Skóra wielu ryb, afrykańskiego łuskowca oraz niektórych gadów tworzy wiele łusek, dostatecznie twardych, by stanowić pancerz. Skóra człowieka jest także wytrzymała. Wytwory skóry kręgowców są znacznie zróżnicowane. Ryby mają łuski kostne lub przypominające zęby łuski plakoidalne. Nagą skórę płazów, u niektórych gatunków zawierającą gruczoły jadowe, pokrywa śluz. Gady mają łuski pochodzenia naskórkowego, ssaki – włosy, a ptaki – pióra, jeszcze bardziej ciepłochronne niż sierść. Pióra ptaków i włosy ssaków pomagają utrzymać stałą temperaturę ciała. Skóra i jej wytwory są często bardzo barwne i stanowią istotne elementy zachowań godowych, terytorialnych i innych rodzajów komunikacji. Wytworami skóry ssaków są też pazury, włosy, gruczoły potowe, łojowe oraz różne receptory zmysłowe, odbierające zmiany ciśnienia, temperatury i ból. Skóra samic ssaków zawiera również gruczoły mlekowe, wydzielające mleko. U człowieka i innych ssaków gruczoły łojowe uwalniają wydzielinę do mieszka włosowego przez krótki przewód wyprowadzający. Mieszkiem włosowym nazywamy część włosa ukrytą pod powierzchnią skóry, wraz z otaczającą go tkanką nabłonkową. Gruczoły łojowe wydzielają łój, czyli mieszaninę tłuszczów i wosków, zapobiegającą wzrostowi szkodliwych bakterii. Budowa skóry jest różna u różnych gatunków, lecz jej podstawowy plan jest taki sam u wszystkich kręgowców. Zewnętrzna warstwa – naskórek – stanowi wodoodporną barierę. Ma on kilka warstw, z których najgłębsza jest warstwa podstawowa a powierzchniowa – warstwa rogowaciejąca.